Niniejszym wpisem chcielibyśmy rozpocząć krótki cykl dotyczący kryptowalut w świetle polskiego prawa. W ramach kolejnych artykułów zamierzamy przybliżyć materię „wydobywania”, nabywania i odsprzedawania kryptowalut pod kątem tego jak wymienione czynności są regulowane przez przepisy polskiego prawa, w tym przez przepisy prawa podatkowego, a ściślej rzecz ujmując jak są traktowane przez organy podatkowe. Zdając sobie sprawę, że dla wielu naszych czytelników temat kryptowalut może stanowić pewnego rodzaju egzotykę zaczniemy cykl od kwestii podstawowych. Wpisem tym spróbujemy odpowiedzieć na następujące pytania. Czym jest kryptowaluta? Czy jest pieniądzem? Czy jest zakazana przez polskie prawo? Do czego możemy wykorzystać krytowaluty?
W skrócie można powiedzieć, że kryptowaluty to wirtualne tokeny, które mogą stanowić nośnik wartości wynikający z ich akceptowalności przez użytkowników. Opierają się na technice szyfrowania danych (kryptografii), która służy do weryfikacji transakcji oraz tworzenia nowych jednostek, zwanych tokenami. Ich fenomen i pewność noszonych przez nie danych wynika z innowacyjnej budowy technologicznej opartej na wirtualnej kryptografii, szyfrującej dane w tzw. „łańcuchy bloków”. Do wiedzy powszechnej prawdopodobnie należy już informacja, że tokeny te posiadają określoną, zmienną w czasie rzeczywistym i kształtowaną przez prawo popytu i podaży wartość (wahania cen w zależności od różnych czynników). Z pewnością większość z czytelników słyszała o takich kryptowalutach jak Bitcoin czy Ethereum, których cena kształtowana jest na poziomie kilkunastu tysięcy złotych w przypadku pojedynczego tokena Etherum oraz kilkuset tysięcy złotych w przypadku pojedynczego tokena Bitocina.
Skoro kryptowaluty posiadają wartość podobnie jak używane w codziennym obrocie gospodarczym waluty fiducjarne (np. polski złoty), to zasadnym jest pytanie czy kryptowaluta jest pieniądzem. Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Kryptowaluta nie jest pieniądzem. Żadna obowiązująca w Polsce ustawa nie zawiera regulacji dotyczącej kryptowalut, a to oznacza, że kryptowaluty nie są ani środkiem płatniczym, ani transakcją płatniczą, ani walutą. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w piśmie Ministra Finansów z dnia 28 maja 2015 roku FN7.054.9.2015. Tym samym próżno szukać jakichkolwiek uregulowań dotyczących kryptowalut w podstawowych ustawach regulujących kwestie walutowe czy płatnicze w Polsce, takich jak ustawa o usługach płatniczych, ustawa Prawo dewizowe, ustawa o Narodowym Banku Polski czy ustawa o obrocie instrumentami finansowymi.
W konsekwencji powyższego należy jasno powiedzieć, że skoro kryptowaluta nie jest pieniądzem, to pomimo iż stanowi ona nośnik wartości ekonomicznej nie będziemy mogli zapłacić nią w Polsce podatku, wpłacić na konto bankowe czy też otrzymać pożyczki/kredytu z banku w kryptowalucie. Nie otrzymamy również żadnych świadczeń socjalnych lub zwrotu podatku w kryptowalucie. Czy zatem kryptowaluta jest zakazana? W myśl zasady, że to co nie jest zakazane jest dozwolone, również kryptowaluty nie są w naszym kraju nielegalne. Żadna ustawa nie przewiduje aby posiadanie, pozyskiwanie albo obrót kryptowalutą był zakazany, zagrożony karą lub obarczony innymi sankcjami prawnymi.
Odpowiadając wreszcie na zagadnienie do czego może nam się przydać kryptowaluta, należy odnieść się do jej zdolności do przenoszenia wartości ekonomicznej. Zdolność taką realizuje również pieniądz fiducjarny. Skoro zatem zasadą jest, że za pomocą pieniądza (fiducjarnego) dochodzi do umarzania zobowiązań, innymi słowy płacenia, to rodzi się pytanie czy również za pomocą kryptowaluty możliwa jest zapłata za nabyty towar lub usługę. Odpowiedź brzmi tak. Nie istnieją bowiem żadne prawne przeciwwskazania, aby strony umowy sprzedaży lub jakiejkolwiek innej umowy, umówiły się, że cenę nabywca ureguluje w kryptowalucie. Można przyjąć, że w takim wypadku zapłata będzie wynikała poprzez analogię z art. 603 Kodeksu cywilnego, który reguluje umowę zamiany. Wprawdzie przytoczony przepis reguluje umowę zamiany rzeczy, zaś kryptowaluta nie jest rzeczą, bowiem Kodeks cywilny uznaje za rzeczy jedynie przedmioty materialne, tym niemniej kryptowaluta może być w omawianej transakcji traktowana jako zbywalne prawo majątkowe, przy pomocy którego doprowadzimy do umorzenia istniejącego zobowiązania (zapłacimy cenę za wykonaną usługę lub sprzedany towar).
Innym zastosowaniem kryptowaluty wynikającym z jej zdolności przenoszenia wartości ekonomicznej może być właśnie wykorzystanie kryptowalut do zwiększenia wartości posiadanych praw majątkowych (tokenów kryptowalutowych) poprzez wzrost ich wartości w czasie. Oczywiście nie sposób przewidzieć czy taki wzrost wartości nastąpi. Tym niemniej jeśli tak się wydarzy to zarówno w sytuacji wzrostu wartości posiadanych przez nas kryptowalut, jak również w sytuacji wcześniej wspomnianej sprzedaży towaru lub usługi dojdzie do powstania obowiązku podatkowego w związku z pojawieniem się przychodu. Tematem tym postaramy się jednak zająć w kolejnych wpisach, mając nadzieje, że temat kryptowalut spotka się z Waszym zainteresowaniem.
Autorem artykułu jest adwokat Mateusz Ratajski
Jeśli jesteś zainteresowany tematyką kryptowalut możesz skontaktować się z adwokatem Mateuszem Ratajskim pod numerem telefonu +48 790 737 672